گروه اقتصادی قدس آنلاین - آرش شفاعی: امروز هم انبار شدن بخش قابل توجهی از کاغذ وارداتی و ایجاد کمبود تصنعی در بازار، سبب شده است که این کالا، نایاب و بشدت گران شود و در عمل بازار نشر در کشور در رکود قرار گیرد. چاره چیست؟ تا کی باید بخش مهمی‌ از درآمد ملی صرف واردات و دپوی کاغذ شود؟

نوسانات و التهابات اخیر در بازار ارز، عرصه‌های مختلف کسب و کار را در کشور تحت تأثیر قرار داده است و یکی از این عرصه‌ها، صنعت نشر است.
مهم‌ترین دلیل برای بحران در صنعت نشر، وابستگی شدید کشور به کاغذ است. با وجود همه شعارها در دولت‌های مختلف در زمینه تلاش در جهت کاهش وابستگی کشور به واردات این کالای راهبردی، همچنان تولید کاغذ در داخل کشور محدود به ظرفیت دو کارخانه است که از نظر فناوری و ظرفیت تولید، پاسخگوی نیاز کشور نیستند.
در این موقعیت و با توجه به نیاز کشور به تولیدات فرهنگی و رسانه‌ای، مدیریت واردات کاغذ به یک چالش عمده تبدیل شده است و با اعلام رسمی ‌دولت درباره به رسمیت شناختن کاغذ به عنوان یکی از کالاهای اساسی، احتمال ایجاد رانت در این حوزه بشدت افزایش یافته است، کما اینکه در مرحلۀ نخست اعلام نرخ 4200 تومانی دلار برای ارز مبادله‌ای شاهد بروز تخلفاتی در ثبت سفارش و ورود کاغذ به کشور بودیم. 
اصولاً کاغذ از دیرباز یکی از کالاهای مستعد رانت پذیری بوده است، چه زمانی که ناشران، کاغذ با نرخ دولتی دریافت می‌کردند، چه زمانی که یارانه‌های حمایتی به ناشران تعلق گرفت و چه امروز که کاغذ جزو کالاهای اساسی قرار گرفته است، همواره فضا برای سوءاستفاده از کاغذ و یارانه‌اش وجود داشته است. کیست که نداند برخی از ناشران اصولاً درآمد اصلی شان را از فروش سهمیه کاغذ دولتی تأمین می‌کردند. امروز هم انبار شدن بخش قابل توجهی از کاغذ وارداتی و ایجاد کمبود تصنعی در بازار، سبب شده است که این کالا، نایاب و بشدت گران شود و در عمل بازار نشر در کشور در رکود قرار گیرد. چاره چیست؟ تا کی باید بخش مهمی‌ از درآمد ملی صرف واردات و دپوی کاغذ شود؟ تجدیدنظر در میزان واقعی نیاز به کاغذ کتاب و مطبوعات با توجه به شمارگان واقعی آن‌ها می‌تواند بخشی از اصلاح ساختار صنعت نشر باشد. همچنین باید معیارهای حرفه‌ای و دقیق تری برای صدور مجوز نشر تدوین و اعمال شود؛ زیرا این میزان ناشر که بیشتر غیرفعال یا نیمه فعال‌اند با واقعیت‌های جامعه و ظرفیت کشور همخوانی ندارد، اما مهم‌تر از همه این‌ها، چاره اندیشی درباره وابستگی شدید کشور به کاغذ است. 
در این زمینه باید سه راهکار به طور همزمان مورد توجه وزارت ارشاد قرار گیرد. از یک سو باید مشوق‌هایی برای فعال شدن نشر الکترونیک و فرهنگ سازی و ایجاد زیرساخت‌ها در راه گسترش این حوزۀ مغفول مانده فراهم شود تا نشر مستقل از کاغذ بتواند جایگاهی قابل توجه در ساختار فرهنگی کشور پیدا کند. نکتۀ دوم اصلاح رویکرد به واردات کاغذ است، چنانکه دادن سهمی‌ درخور به کاغذ «کالک» به جای کاغذ تحریری، از پیشنهادهایی است که کارشناسان بازار نشر ارائه داده‌اند. این نوع کاغذ تنها به کار چاپ کتاب می‌آید و امکان انبار کردن طولانی مدت ندارد و به همین دلیل راه را بر احتکارگران می‌بندد؛ اما سومین و مهم‌ترین نکته، توانمند کردن صنعت چاپ و نشر کشور و وارد کردن فناوری‌های روز برای تأسیس کارخانه‌های کاغذسازی متناسب با محیط زیست است که بتواند نیاز کشور به کاغذ را تا حد قابل توجهی رفع کند و وابستگی دیرپا و آزاردهنده به واردات را از میان ببرد.

انتهای پیام/